پرسشنامه ارزش‌های زندگی

اهمیت ارزش‌های بنیادین در زندگی ما

رزش‌ها تنها مجموعه‌ای از واژه‌های زیبا یا ایده‌های کلی نیستند که به سادگی در فهرستی نوشته شوند؛ بلکه ستون‌های اصلی بنای هویت، تصمیم‌گیری و رفتار ما هستند. این ارزش‌ها معیارهای درونی ما از درستی و نادرستی، مهم و غیرمهم، موفقیت و شکست هستند. وقتی فردی با ارزش‌های درونی خود زندگی می‌کند، در واقع دارد با طبیعت واقعی خود هماهنگی پیدا می‌کند. این هماهنگی منجر به احساسی عمیق از آرامش، خودپذیرش و اعتماد به نفس می‌شود، زیرا فرد می‌داند که انتخاب‌هایش با آنچه واقعاً برایش اهمیت دارد، هم‌راستا هستند.

شالوم شوارتز که یکی از برجسته‌ترین و تأثیرگذارترین صاحبنظران در حوزه روانشناسی ارزش‌ها و ساختارهای شخصیتی محسوب می‌شود، ارزش را به عنوان «باورهای پایدار درباره‌ی مطلوب بودن یک وضعیت یا شیوه‌ی رفتاری خاص، که به مثابه معیاری برای انتخاب و داوری عمل می‌کنند » تعریف می‌کند.

این تعریف نشان می‌دهد که ارزش‌ها نه تنها بازتاب‌کننده اهداف و تمایلات فردی هستند، بلکه نقش مهمی در همداستانی بین فرد و جامعه ایفا می‌کنند و اساس تصمیم‌گیری‌ها، انتخاب‌ها و واکنش‌های ما نسبت به دیگران و محیط را تشکیل می‌دهند. شوارتز این دیدگاه را در قالب نظریه‌ای جامع و قابل اعمال در مقایسه‌های بین‌فرهنگی توسعه داده و ارزش‌ها را به عنوان سازه‌های بنیادین شخصیت و هویت فرهنگی معرفی می‌کند.

برخلاف برخی دیگر از رویکردها که ارزش‌ها را به صورت گسترده و بدون ساختار مشخصی مطرح می‌کنند، شوارتز با شناسایی ده نوع ارزش بنیادین که در تمام جوامع وجود دارند، زمینه را برای اندازه‌گیری دقیق و قابل مقایسه ارزش‌های فردی و جمعی فراهم آورده است. این ارزش‌ها در قالب یک مدل دایره‌ای طبقه‌بندی شده‌اند که روابط متقابل و تضادهای منطقی بین آنها را نشان می‌دهد و به درک بهتر الگوهای رفتاری، نگرشی و اخلاقی افراد کمک می‌کند.

🔷 ساختار پرسشنامه شوارتز:

او ۱۰ ارزش اصلی را شناسایی کرده که در ۴ خوشه‌ی ارزش کلی دسته‌بندی می‌شوند:

خوشه (بعد کلی)	ارزش‌ها	توضیح مختصر
گسترش خود (Self-Enhancement)	قدرت، کامیابی (موفقیت)	دستیابی به موقعیت، کنترل، برتری
فراروی از خود (Self-Transcendence)	نوع‌دوستی، جهانی‌گرایی	توجه به دیگران، طبیعت، انسانیت
گشودگی به تجربه (Openness to Change)	برانگیختگی، خودجهت‌مندی، لذت‌جویی	آزادی، تازگی، ماجراجویی، لذت شخصی
تداوم (Conservation)	سنت‌گرایی، مطابقت‌گرایی، امنیت	حفظ نظم اجتماعی، امنیت، تبعیت

---

🔸 ۱۰ ارزش اصلی با توضیح:

1. خودجهت‌مندی (Self-Direction): آزادی اندیشه، خلاقیت، استقلال
2. برانگیختگی (Stimulation): هیجان، تازگی، ماجراجویی
3. لذت‌جویی (Hedonism): لذت شخصی و رضایت از زندگی
4. کامیابی (Achievement): موفقیت، شایستگی، برتری‌جویی
5. قدرت (Power): جایگاه اجتماعی، کنترل بر دیگران و منابع
6. امنیت (Security): ثبات، نظم، ایمنی شخصی و اجتماعی
7. مطابقت (Conformity): تبعیت از قوانین، احترام به انتظارات اجتماعی
8. سنت‌گرایی (Tradition): احترام به سنت‌ها، مذهب، رسم‌ها
9. نوع‌دوستی (Benevolence): مهربانی، مراقبت از نزدیکان، وفاداری
10. جهانی‌گرایی (Universalism): صلح، برابری، حفاظت از طبیعت و دیگر فرهنگ‌ها

شوارتز:

«ارزش‌ها قطب‌نمای اخلاقی ما هستند؛ راه را روشن نمی‌کنند، اما ما را از گم‌شدن بازمی‌دارند.»

در ادامه یک پرسشنامه روانسنجی ارزش‌های زندگی (Life Values Inventory) قرار داده شده است که می‌تواند به شما کمک کند تا ارزش‌های شخصی و هسته‌ای خود را شناسایی کنید. این پرسشنامه براساس رویکردهای شناخته شده در روانشناسی و فلسفه شخصی، و همچنین ساختارهایی شبیه به مقیاس ارزش‌های شوارتز (Schwartz’s Value Scale) طراحی شده است.

(پرسشنامه زیر پرسشنامه شالوم شوارتز نیست و به صورت جزیی‌تر به ۲۶ ارزش مهم اشاره دارد.)

 🧭 پرسشنامه ارزش‌های زندگی

 🔹 نحوه پاسخگویی:

لطفاً هر جمله را بخوانید و در ستون مقابل آن مشخص کنید که هر یک از این ارزش‌ها چقدر برایتان مهم است. 

مقیاس از ۱ تا ۵ است:

 1 = کاملاً غیرقابل قبول / بی‌اهمیت

 2 = تقریباً غیرقابل قبول / کم‌اهمیت

 3 = متوسط / گاهی مهم

 4 = قابل قبول / مهم

 5 = بسیار مهم / حیاتی

شماره	ارزش	امتیاز (۱ تا ۵)
۱	صلح و آرامش درونی
۲	عدالت و برابری
۳	خلاقیت و نوآوری
۴	خدمت به دیگران
۵	مستقل بودن و تصمیم‌گیری آزادانه
۶	موفقیت مادی و ثروت
۷	صداقت و درستی
۸	محبت و عشق وفادارانه
۹	تحصیل و دانش
۱۰	سلامت جسمی و روانی
۱۱	احترام به دیگران
۱۲	اعتماد به نفس
۱۳	رهبری و تأثیرگذاری بر دیگران
۱۴	محیط زیست و حفظ طبیعت
۱۵	خانواده و روابط عمیق
۱۶	تعهد و مسئولیت‌پذیری
۱۷	شجاعت و مقابله با چالش
۱۸	لذت بردن از زندگی و تفریح
۱۹	روحیه همکاری و کار گروهی
۲۰	عدالت اجتماعی
۲۱	معنویت و ارتباط با وجود بالاتر
۲۲	اصالت و هویت شخصی
۲۳	تحمل و انعطاف‌پذیری
۲۴	انسان‌دوستی و همدلی
۲۵	مبارزه با ظلم و ناانصافی
۲۶	شادی و رضایتمندی درونی

 ✍️ راهنمای تفسیر:

 مرحله اول: جمع امتیازات

 امتیازات را برای هر یک از ۲۶ مورد وارد کنید.

 سپس یک جدول مرتب‌شده ایجاد کنید و بالاترین امتیازها را مشخص کنید. این‌ها ارزش‌های اصلی شما هستند.

 مرحله دوم: دسته‌بندی ارزش‌ها

ارزش‌ها را در دسته‌های کلی تقسیم کنید (مثلاً):

 1- ارزش‌های ذاتی: شامل صلح، سلامت، خلاقیت

 2- ارزش‌های اجتماعی: شامل عدالت، همکاری، انسان‌دوستی

 3- ارزش‌های رابطه‌ای: شامل مورادی مانند خانواده، دوستی، محبت

 4- ارزش‌های عملی: شامل مفاهیمی مثل موفقیت، مستقل بودن، مسئولیت‌پذیری

 مرحله سوم: تحلیل شخصی

 چه ارزش‌هایی بیشترین تأثیر را در تصمیماتتان دارند؟

 کدام ارزش‌ها را دوست دارید ولی به آنها وفادار نیستید؟

آیا ارزش‌هایی با هم در تضاد هستند و ممکن است باعث ناآرامی درونی شوند؟

 📊 نمونه تفسیر:

فرض کنید شما در این سه مورد بالاترین امتیاز را داشته باشید:

۱. سلامت جسمی و روانی – ۵

۲. محبت و عشق وفادارانه – ۵

۳. خدمت به دیگران – ۵

این نشان می‌دهد که:

 شما به سلامت شخصی و روان آسوده اهمیت زیادی می‌دهید.

 روابط عمیق و وفاداری برایتان ارزش بالایی دارد.

 کمک به دیگران یکی از ارزشمندترین اقدامات در زندگی شماست.

 📝 تمرین تکمیلی:

 1. بنویسید:

 “من وقتی احساس ارزشمندی می‌کنم که …”

 2. فکر کنید:

 “چه موقعیتی در زندگی من باعث شده که به ارزش‌هایم وفادار باشم؟”

 3. نقشه راه:

 “چگونه می‌توانم هر روز با ارزش‌هایم زندگی کنم؟”

 🎯 نکته مهم:

ارزش‌ها فقط یک لیست نیستند. این‌ها قوانین زندگی شما هستند. وقتی با ارزش‌هایتان زندگی کنید، احساس هماهنگی، آرامش و ارزشمندی را تجربه خواهید کرد.

ارزش‌ها فقط نقش هدایت‌کننده در تصمیمات فردی ندارند، بلکه تأثیر مستقیمی بر کیفیت زندگی و روابط انسانی دارند. زمانی که افراد با ارزش‌های خود زندگی می‌کنند، احساس صادق بودن به خود و معنا بودن وجوhttps://bizehn.com/personal-value-system-3/د را تجربه می‌کنند. این امر نه تنها باعث افزایش رضایت زندگی و مقاومت در برابر استرس می‌شود، بلکه روابط سالم‌تر و تصمیم‌گیری‌های هوشمندانه‌تری را نیز به دنبال دارد. در مقابل، زمانی که افراد دور از ارزش‌های واقعی خود عمل می‌کنند، اغلب با اضطراب، تردید و احساس بی‌هدفی مواجه می‌شوند. بنابراین، شناسایی و زندگی با ارزش‌های واقعی، نه تنها یک عملکرد اخلاقی است، بلکه یک راهبرد وجودی و روانی برای رسیدن به یک زندگی مفروغ و متوازن است.

پیشنهاد می‌کنیم از مطالب کارگاه ارزشمندی (جلسه سوم) که درباره پرسشنامه‌هاست بازدید فرمایید.